Stanowisko Instytutu Gospodarki Rolnej w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości oraz niektórych innych ustaw

W związku z przygotowanym przez Ministra Inwestycji i Rozwoju przedmiotowym projektem Instytut Gospodarki Rolnej czuje się w obowiązku przesłać stanowisko w niniejszej sprawie. Wnioskodawca nie skierował przedmiotowego projektu do konsultacji publicznych, jednak jego doniosłość i stopień oddziaływania na obywateli sprawiają, że w pełni zasadne jest przedstawienie niniejszych argumentów:

1) Instytut w pełni popiera ideę zwiększania dostępności mieszkań. W 2017 roku rząd wprowadził prawną możliwość zwiększenia podaży mieszkań o umiarkowanych cenach i czynszach przez bezpośrednią aktywność inwestycyjną realizowaną w szczególności przy wykorzystaniu nieruchomości Skarbu Państwa w ramach systemu wynajmu mieszkań, w tym z opcją docelowego przeniesienia prawa własności. Zgodnie z przyjętą ustawą koordynatorem tych procesów i zarządcą nieruchomości ustanowiono państwową osobę prawną – Krajowy Zasób Nieruchomości. Niepokój środowisko rolniczych, który wielokrotnie eksponowany był m.in. w opiniach i stanowiskach Instytutu (zarówno podczas prac resortowych, jak i prac w Sejmie RP), polegał na korelacji programu budownictwa tanich mieszkań na gruntach Skarbu państwa z równoległym zablokowaniem swobodnego obrotu ziemią rolną i wprowadzenie generalnej zasady prawa pierwszeństwa Skarbu Państwa w przypadku zbywania nieruchomości rolnych (z ustawowo przewidzianymi wyjątkami).

2) Przedmiotowy projekt utwierdza w przekonaniu, że Krajowy Zasób Nieruchomości jest de facto pośrednikiem w procesie przejmowania ziemi rolnej z rąk prywatnych do rąk Skarbu państwa z przeznaczaniem pod budownictwo mieszkaniowe. Na taką konstrukcję nie można się zgodzić, jeżeli przepisy tzw. ustawy o ziemi z 2016 r. wciąż budzą poważne wątpliwości konstytucyjne, a dotychczasowa linia orzecznicza sądów administracyjnych dowodzi wadliwości przyjętych regulacji.

3) Przedmiotowy projekt wprowadza rozwiązania umożliwiające pozyskiwanie przez Krajowy Zasób Nieruchomości nieruchomości jednoosobowych spółek Skarbu Państwa lub instytutów badawczych. W zamian za przekazane nieruchomości spółkom ma być wypłacane wynagrodzenie odpowiadające cenie rynkowej nieruchomości. Jednocześnie nowelizacja przewiduje wyłączenie stosowania ustawy w odniesieniu do gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe. Wyłączenie nie obejmuje nieruchomości zarządzanych przez krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

4) Instytut nieustannie stoi na stanowisku, że spod obowiązywania przepisów powinny zostać wyłączone te grunty rolne, co do których przed 1 maja 2016 r. terenowe oddziały Agencji Nieruchomości Rolnych wydały wstępne zgody na przeniesienie własności (z reguły na dotychczasowych dzierżawców). Ponadto proponowane przepisy nie powinny obejmować tych nieruchomości, co do których istnieją potwierdzone w aktach notarialnych umów dzierżawy (lub użytkowania) zapisy prawa pierwokupu. W wyżej wymienionych przypadkach toczą się postepowania przed sądami administracyjnymi.

Wobec powyższego Instytut Gospodarki Rolnej stoi na stanowisku, że ustawa w takim kształcie, tj. jeszcze bardziej uniemożlwiająca dochodzenie swoich praw przez przedsiębiorców rolnych, których wywłaszczono z prawa nabycia ziemi rolnej, nie powinna stać się częścią krajowego porządku prawnego. Takie stanowisko będzie także prezentowane podczas prac legislacyjnych w Sejmie RP.

Jacek Podgórski

dyrektor

Instytut Gospodarki Rolnej